پتروگرافی، ژئوشیمی و بررسی پتانسیل معدنی واحدهای گدازه ای در مجموعه افیولیت ملانژ جنوب بیرجند ( محدوده ده نو- بند دره)

منطقه مورد مطالعه در جنوب بیرجند، در بخش شمالی زون سیستان در خاور ایران، قرار گرفته است. در این منطقه، واحدهای مختلف از سنگ کره اقیانوسی رخنمون دارند. واحدهای گدازه ای از گسترش چشم گیری برخوردار است که در منطقه ده نو و بند دره مورد مطاله قرار گرفته است. این گدازه ها بر اساس ساخت به 3 گروه بالشی، توده ای و لایه ای تقسیم می شوند. وجود ساخت بالشی در بازالت ها و وجود انواع بافت های دسته جارویی، اسکلتی، اسکلتی توخالی و گره کرواتی بیانگر سریع سرد شدن این واحدهای اسپیلیتی می باشد. هم یافتی این گدازه های با شیل و آهک های پلاژیک به صورت درهم و خصوصیات تولئیتی آنها نشان می دهد که این واحدها به سنگ کره اقیانوسی و نهایتاً به زون ساختاری سیستان تعلق دارند . طبیعت تولئیتی ماگمای درگیر در تشکیل پوسته اقیانوسی و قرارگیری آن در میدان ماگماهای پشته های میان اقیانوسی نوع p نشان می دهد که نرخ گسترش در پشته قدیمه تند بوده است. فراوان ترین نوع دگرسانی صورت پذیرفته آلبیتی شدن، کربناتی شدن و کلریتی شدن (در پلاژیوکلازها، کلینوپیروکسن و الیوین) می باشد. گدازه های مورد مطالعه با توجه به نتایج ژئوشیمیایی و مطالعه صحرایی در دو گروه اسپیلیتی و متااسپیلیتی قرار می گیرند. نمودارهای بهنجار شده عناصر نادر خاکی در اسپیلت و متا اسپیلت ها نسبت به emorb، حاکی از ارتباط زایشی نمونه های این منطقه با یکدیگر، این گدازه ها از عناصر کمیاب سبک غنی و از عناصر کمیاب سنگین تهی شده اند و چنین وضعیتی می تواند در بازالتهای emorbدیده شود. (دارای شیب یکنواختی از سمت عناصر ilie به سمت hfse می باشد). بر اساس یافته های حاصله از میکروپراپ پلاژیوکلازهای گدازه های بالشی از نوع آلبیت و پیروکسن ها از نوع اوژیت و ترکیب کروم اسپینل های گدازه های بالشی از نوع کروم پیکوتیت می باشد فراوانی پیریت و کالکوپیریت در این گدازه ها نکته امیدی بر وجود پتانسیل مس از نوع ماسیوسولفاید می باشد. شیل های رادیولردار همراه با بازالت های بالشی و نهشته های سیلیسی درون لیستونیت ها به عنوان پتانسیل های معدنی سنگ های نیمه قیمتی مورد توجه قرار گرفته و ارزیابی شدند.